Πάνος Κρίκης

Η ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΟΥ ΓΡΗΓΟΡΗ ΛΑΜΠΡΑΚΗ

Ο γνωστός σε μας δημοσιογράφος και ιστορικός της αριστεράς Σπύρος Λιναρδάτος, γράφει για τη δολοφονία Λαμπράκη τα εξής:
«Στις 22 Μαΐου 1963, ένα συγκλονιστικό γεγονός θα καλύψει όλα τα άλλα και θα αποτελέσει και σοβαρό πλήγμα για την κυβέρνηση Καραμανλή, ενώ θα οξύνει στο έπακρο την πολιτική κατάσταση στη χώρα: η δολοφονία του βουλευτή Γρηγόρη Λαμπράκη στη Θεσσαλονίκη. Ο Γρηγόρης Λαμπράκης, ο βαλκανιονίκης πρωταθλητής, ο επιστήμονας, υφηγητής της μαιευτικής, έχει συνεπαρθεί τώρα με την πολιτική και ιδιαίτερα με τον αγώνα για την ειρήνη και την απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων. Όλη του αυτή η πληθωρική του δραστηριότητα, η παλικαριά του, η περιφρόνηση του κινδύνου και, κυρίως, η απήχηση που είχε στον κόσμο και ιδιαίτερα στους νέους ως πρωταθλητής τώρα της ειρήνης, της ανθρωπιάς και της δημοκρατίας δεν μπορούσε να μην ενοχλεί τους κρατούντες και ιδιαίτερα τα ανάκτορα και το «παρακράτος», που ανδρώνεται στη χώρα μας μετά τις εκλογές του 1958 και η δραστηριότητά του εκδηλώνεται εντονότερα και σχεδιασμένα στις εκλογές του Οκτωβρίου 1961. Λέγεται πως ήταν ήδη «προγραμμένος» από τότε που χτύπησε στη Βουλή το βουλευτή της ΕΡΕ Κ. Παπαδόπουλο που είχε επιτεθεί κατά του Αντ. Μπριλλάκη της ΕΔΑ.
Ορισμένες μαρτυρίες οδηγούν στη βασίλισσα Φρειδερίκη. Ο γραμματέας των ανακτόρων το 1964 Γερ. Τσιγάντες γράφει, ότι, μετά τα πρώτα επεισόδια στο Λονδίνο και την παρεμβολή του Γρ. Λαμπράκη, η Φρειδερίκη αναφώνησε:
«Δεν θα με απαλλάξει κανείς από αυτόν τον άνθρωπο;». Και ότι ο Γ. Παπανδρέου του έδειξε όταν ήταν πρωθυπουργός, «έγγραφα που ενοχοποιούσαν» για το φόνο του Λαμπράκη «πρόσωπα που βρίσκονταν πολύ κοντά στο Παλάτι». («Το Βήμα», 4 Ιουνίου 1976).
Ο Α. Παπανδρέου αφηγείται:
«Ο στρατηγός Βαρδουλάκης, αρχηγός τότε της χωροφυλακής, σε κάποια συζήτηση είπε: «Κατά λάθος σκοτώθηκε ο Λαμπράκης. Είχε απλώς δοθεί η εντολή από τη βασίλισσα Φρειδερίκη να τον στρατατσάρουν».
Δύο δημοσιογραφικές έρευνες που έγιναν αμέσως με την κατάρρευση της δικτατορίας και τη Μεταπολίτευση (των Γιάννη Βούλτεψη, και Γ. Μπέρτσου, « Επίκαιρα», 19-25 Δεκεμβρίου 1974, και του Γιάννη Μακρή – Τσιριμώκου, με τη βοήθεια του Γ. Λεονταρίτη, «Ακρόπολις», 19-31 Ιανουαρίου 1975) καταλήγουν στο συμπέρασμα, με τύπο ερωτημάτων και με κάποιες επιφυλάξεις η δεύτερη, ότι η χούντα των συνταγματαρχών, που δρούσε ήδη και προετοίμαζε τη δικτατορία, σκότωσε τον Γρηγόρη Λαμπράκη. Πολλά νήματα οδηγούν στην ΚΥΠ, όπου κυριαρχούσαν ήδη, όπως και στην υπηρεσία Γωγούση του υπουργείου Προεδρίας, οι άνθρωποι της συνωμοτικής οργάνωσης του Παπαδόπουλου. Ο Γ. Μαρής, στην έρευνά του («Ακρόπολις», 19 Ιανουαρίου 1975) γράφει:
«Στις 23 Μαΐου του 1963, την επομένη δηλαδή του θανάσιμου τραυματισμού του Λαμπράκη, ο διευθυντής τότε του 4ου επιτελικού γραφείου της Στρατιάς στη Λάρισα συνταγματάρχης Παπατέρπος, μαθαίνοντας το νέο, είπε αυθόρμητα (...):
- Τον έφαγε ο Παπαδόπουλος.
(...) Λίγες μέρες αργότερα, ανώτερος αξιωματικός της Στρατιάς γνωστός για την συμμετοχή του στον Ι.Δ.Ε.Α. είπε στον ίδιο συνταγματάρχη:
- «Νομίζεις πως τον έφαγαν οι Γκοτζαμάνηδες; Οι δικοί μας τον φάγανε».
Ο ίδιος δημοσιογράφος γράφει, με βάση αφήγηση του Ηλία Τσιριμώκου, ότι ο αρχηγός της χωροφυλακής στρατηγός Βαρδουλάκης, σε παρατήρηση του Σοφοκλή Βενιζέλου γιατί δεν ερεύνησε σε βάθος τα πράγματα, σχετικά με το φόνο του Λαμπράκη, απάντησε:
- Τι να σου κάνω, κύριε πρόεδρε, που μου έκλεισε την πόρτα το άλφα – δύο;

Πολιτικός σάλος – Η κυβέρνηση κλονίζεται
Ο θανάσιμος τραυματισμός ενός βουλευτή και μάλιστα του Γρηγόρη Λαμπράκη που είναι γνωστός και αγαπητός, ως γιατρός, ως πρωταθλητής, ως άνθρωπος, πολύ πέρα από τον κόσμο της Αριστεράς και το όνομά του βρίσκεται τους τελευταίους μήνες στην πρώτη γραμμής της επικαιρότητας, προκαλεί πολιτικό σάλο. Η είδηση πέφτει τη νύχτα της 22ας Μαΐου σαν βόμβα στην Αθήνα και προκαλεί συγκλονισμό στην Κυβέρνηση, στα κόμματα και στις εφημερίδες. Ο Π. Κανελλόπουλος, αντιπρόεδρος τότε στην κυβέρνηση Καραμανλή, αφηγείται:
« Ο Κ. Καραμανλής κατά το διάστημα της νύχτας δεν έχει πληροφορηθεί για τη δολοφονία. Εγώ πήρα τα μέτρα. Εγώ τηλεφώνησα στην Πολεμική Αεροπορία να ετοιμάσει αεροπλάνο για να μεταφερθεί νευροχειρουργός στη Θεσσαλονίκη. Επικοινώνησα με την «Αυγή». Πρότεινε να στείλουν τον τριπολιτσιώτη νευροχειρουργό Γριπονησιώτη. Μου είπαν ότι έχουν έτοιμο να φύγει τον Δώρο Οικονόμου. Έδωσα οδηγίες τη νύχτα να πάρουν άμεσα μέτρα στη Θεσσαλονίκη. Έμεινα άγρυπνος ως τις 4 το πρωί. Κατά τις 7.45΄ το πρωί, πήγα στο Πολιτικό Γραφείο. Ο Καραμανλής ήταν ήδη εκεί. Με έχουν βεβαιώσει και άλλοι, ότι, μόλις πληροφορήθηκε για τη δολοφονία είπε:
« Ποιος, επιτέλους, κυβερνά αυτή τη χώρα;».
Δεν μπορώ να διατυπώσω υπεύθυνη γνώμη για τους οργανωτές της δολοφονίας. Αναμφίβολα ήταν στοιχεία του υποκόσμου της Άκρας Δεξιάς. Κανένας πολιτικός υπόκοσμος δεν υπάρχει αυτοτελώς. Θεωρώ τα πορίσματα του ανακριτή Σαρτζετάκη αντικειμενικά».
Από την ίδια νύχτα ήδη πυκνά πλήθη συγκεντρώνονται έξω από το νοσοκομείο, εκδηλώνουν τη συγκίνηση και την αγανάκτησή τους, και ρωτούν να μάθουν αν θα σωθεί ο Λαμπράκης. Στο μεταξύ, στην Αθήνα, η Εκτελεστική Επιτροπή της ΕΔΑ που έχει συνεδριάσει έκτακτα, με ανακοίνωσή της, καταλογίζει ευθύνες στην κυβέρνηση Καραμανλή, επισημαίνει ότι οι αρχές είχαν ειδοποιηθεί για σχέδιο δολοφονίας του Γρ. Λαμπράκη και δεν έκαμαν τίποτε για την προστασία της ζωής του και καταλήγει:
«Απαίτησις της πιο στοιχειώδους πολιτικής ευθιξίας είναι να παυθούν αμέσως οι επικεφαλής Χωροφυλακής, Ασφαλείας και Εισαγγελίας Θεσσαλονίκης, να παραιτηθεί ο υπουργός Βορ. Ελλάδος και να απομακρυνθεί από την εξουσία η κυβέρνηση του αίματος ».
Την άλλη μέρα συνεδριάζει έκτακτα η Κοινοβουλευτική Ομάδα της «Ενώσεως Κέντρου» υπό την προεδρία του Γ. Παπανδρέου και ασχολείται με τα γεγονότα της Θεσσαλονίκης. Σε ανακοίνωσή της καταγγέλλει τον πρωθυπουργό Κ. Καραμανλή και την κυβέρνησή του ως ηθικούς αυτουργούς της δολοφονίας . Κατηγορεί επίσης την κυβέρνηση, ότι, με τις παρακρατικές οργανώσεις, θέλει να οδηγήσει τη χώρα σε εμφύλιο πόλεμο. Σε απάντησή της η ΕΡΕ χαρακτηρίζει συκοφαντίες τις καταγγελίες της Ε.Κ. Και συνεχίζει:
«Παρόμοια γεγονότα είναι δυνατόν παντού να συμβούν. Ό,τι έχει σημασίαν είναι ο τρόπος αντιμετωπίσεώς των. Και η Κυβέρνησις έλαβεν όλα τ’ αναγκαία μέτρα προς διαλεύκανσιν της υποθέσεως».
Τέλος κατηγορεί την Ε.Κ., ότι ενισχύει «την εκστρατεία των κομμουνιστών εις το εξωτερικόν κατά της Ελλάδος».
Την ανταπάντηση θα τη δώσει ο ίδιος ο Γ. Παπανδρέου, με δήλωσή του που θα ανεβάσει σε μεγαλύτερο από κάθε άλλη φορά βαθμό την πολιτική οξύτητα και αντιδικία:
« Η Ε.Κ. καταγγέλει – δηλώνει ο Γ. Παπανδρέου – και ενώπιον του Έθνους και ενώπιον της διεθνούς κοινής γνώμης τον αρχηγόν της Ε.Ρ.Ε. κ. Καραμανλήν ως ηθικόν αυτουργόν της πολιτικής δολοφονίας του βουλευτού Γρ. Λαμπράκη».
Ο Κ. Καραμανλής απαντά:
« Το πάθος από το οποίον κατέχεται ο κ. Παπανδρέου τον οδηγεί όχι μόνον εις πολιτικάς, αλλά και εθνικάς απρεπείας. Δια την σημερινήν του δήλωσιν θα εντρέπεται εις όλην του την ζωήν».
Ο Γ. Παπανδρέου ανταπαντά, κατηγορώντας τον Κ. Καραμανλή, ότι, από «πάθος» και «φιλαρχίαν», οργάνωσε τρομοκρατικές ομάδες «δια τα εγκλήματα των οποίων βεβαίως καθίσταται ηθικός αυτουργός».
«Θα πρέπει δια τούτο – συνεχίζει – όχι μόνον να εντρέπεται εις όλην του την ζωήν, αλλά και να λογοδοτήση και ενώπιον του λαού και ενώπιον της δικαιοσύνης».
Στην πραγματικότητα, και αν ακόμα δεν αποδειχθεί κάποτε, ότι η δολοφονία του Λαμπράκη ήταν προγραμματισμένη ενέργεια της Χούντας που προετοίμαζε την κατάλυση του κοινοβουλευτικού πολιτεύματος απετέλεσε πλήγμα για την κυβέρνηση της ΕΡΕ και προσωπικά για τον Κ. Καραμανλή. Οι πολιτικές ευθύνες του τότε πρωθυπουργού βρίσκονται στο ότι ανέχθηκε το μηχανισμό της ανωμαλίας (παρακρατικές οργανώσεις, παρακράτος, «επιτροπές μελετών») που εξέθρεψαν η CIA, τα Ανάκτορα και το Γενικό Επιτελείο που ελεγχόταν από τους ιδεάτες και τους επίδοξους δικτάτορες. Αυτός ο μηχανισμός θα στραφεί εναντίον του ίδιου του Καραμανλή, εναντίον ολόκληρου του πολιτικού κόσμου. Δεν είναι τυχαίο, ότι, τη στιγμή που ο Καραμανλής φωνάζει αγανακτισμένος «Ποιός, επιτέλους, κυβερνά αυτό τον τόπο;» και ο υπουργός της Δικαιοσύνης Κ. Παπακωνσταντίνου, που στις 23 Μαΐου το μεσημέρι φτάνει στη Θεσσαλονίκη, μόλις ακούει την έκθεση των γεγονότων της προηγούμενης νύχτας από τον εισαγγελέα Παπαντωνίου ξεσπά φωνάζοντας «Αν είναι να κυβερνούν οι Γκοτζαμάνηδες, τι χρειαζόμαστε εμείς;» (Αφήγηση Παύλου Δελλαπόρτα στο Γιάννη Μαρή – «Ακρόπολις», 22 Ιανουαρίου 1975).
Από το Γενικό Επιτελείο Στρατού βγαίνει κραυγή θριάμβου για το «ξεπάστρεμα» του βουλευτή της Αριστεράς από τα χέρια θλιβερών υποκειμένων του υποκόσμου, με τη μορφή μάλιστα του ακόλουθου επίσημου εγγράφου – σήματος της 24ης Μαΐου:
«Οι υπό το προσωπείον των «Φίλων της Ειρήνης» κουμμουνισταί, μετά την αποτυχούσαν προσπάθειαν εμφανίσεώς των εις τας Αθήνας δια της περιφήμου πορείας ειρήνης, εξεστράτευσαν εις Θεσσαλονίκην. Ούτω εγκατασθέντες, προχθές, εις κεντρικήν αίθουσαν και τοποθετήσαντες έξωθι ταύτης μεγάφωνα ήρχισαν δια της εκφωνήσεως κομμουνιστικών συνθημάτων να προκαλούν. Ο λαός της Θεσσαλονίκης, προκληθείς υπό των ερυθρών πρακτόρων, έδωσεν την απάντησίν του...».
Από το απόγευμα της 23ης Μαΐου, κυκλοφορούν στην Αθήνα παραρτήματα των απογευματινών εφημερίδων που αναγγέλλουν, ότι η κατάσταση του Λαμπράκη είναι απελπιστική και οι ελπίδες σωτηρίας του ελάχιστες. Αμέσως η κυβέρνηση, φοβούμενη ότι θα ξεσπάσουν διαδηλώσεις και συγκρούσεις, διατάσσει γενική επιφυλακή της Αστυνομίας στην Αθήνα, Πειραιά και Θεσσαλονίκη. Αποφασίζει να θέσει σε διαθεσιμότητα το διευθυντή της αστυνομίας Θεσσαλονίκης Ε. Καμουτσή, ενώ ο Πρωθυπουργός ζητά εκθέσεις για τα γεγονότα από τους αρχηγούς της Χωροφυλακής Γ. Βαρδουλάκη, της ΚΥΠ Νάτσινα κ.α. Οι αντιδράσεις για τη δολοφονία εντείνονται στο εσωτερικό και το εξωτερικό. Την αγανάκτηση και τον αποτροπιασμό του για το έγκλημα εκφράζει και ο αρχηγός των Προοδευτικών, που καταλογίζει βαρύτατες ευθύνες στην κυβέρνηση «η οποία απεδείχθη ανίκανος να προλάβη τα διαδραματισθέντα».
Έτσι η δολοφονία Λαμπράκη αποκαλύπτει το καρκίνωμα που έχει δημιουργηθεί στα πλαίσια του μονοκομματικού κράτους της Δεξιάς, με τη συνεργασία αστυνομικών αρχών με παρακρατικές συμμορίες. Βέβαια δεν αποκαλύπτεται ακόμα σε όλο της το βάθος η διάβρωση του κρατικού μηχανισμού και ιδιαίτερα των ενόπλων δυνάμεων από τις παραστρατιωτικές οργανώσεις και τις ξένες υπηρεσίες που θα οδηγήσει, ύστερα από τέσσερα χρόνια, και στην κατάλυση του κοινοβουλευτικού πολιτεύματος. Οπωσδήποτε, η δολοφονία του Λαμπράκη και η αποκάλυψη του εκφυλισμού του πολιτεύματος οδηγούν σε νέα άνοδο του κινήματος για εξυγίανση, ανανέωση και εκδημοκρατισμό της χώρας. Ο Γ. Παπανδρέου και ο Σοφ. Βενιζέλος στις αρχές Ιουνίου, πραγματοποιούν περιοδεία στην Πελοπόννησο, συνοδευόμενοι από 30 βουλευτές της Ε.Κ.. Σε μεγάλη συγκέντρωση στον Πύργο καταγγέλλουν την κυβέρνηση Καραμανλή ως «υπεύθυνη» για το έγκλημα της Θεσσαλονίκης και ζητούν την παραίτησή της.
Στο μεταξύ η κυβέρνηση, μετά τον υπουργό Δικαιοσύνης, στέλνει στη Θεσσαλονίκη και τον υπουργό Εσωτερικών Γ. Ράλλη, το διευθυντή του στρατιωτικού γραφείου του Πρωθυπουργού ταξίαρχο Βέρρο, τον αρχηγό της Χωροφυλακής Γ. Βαρδουλάκη και τον αρεοπαγίτη Γεωργίου. Ο Γ. Ράλλης, που, όπως δήλωσε, πήγε στη Θεσσαλονίκη και έμεινε εκεί οχτώ μέρες, για να συντονίσει τις διοικητικές έρευνες για τις ευθύνες της Χωροφυλακής στα αιματηρά γεγονότα, θα καταλήξει στο συμπέρασμα, ότι το έγκλημα ... δεν ήταν προμελετημένο. Ότι η ευθύνη των αστυνομικών οργάνων περιοριζόταν στο ότι επέτρεψαν την αντισυγκέντρωση των «αντιφρονούντων». (Σπύρος Λιναρδάτος, τόμος Δ΄, σελίδες 252-273).
Προκειμένου να ενδυναμώσω ακόμη περισσότερο τη σειρά των συλλογισμών μου για την ανατροπή των επιχειρημάτων αυτών που υποστηρίζουν συνέργεια και ηθική αυτουργία του Καραμανλή στην πολύκροτη υπόθεση Λαμπράκη, επικαλούμαι και την γραπτή εξιστόρηση μιας μεγάλης προσωπικότητος της αριστεράς, του ευπατρίδη δημοσιογράφου και ιστορικού Τάσου Βουρνά, ο οποίος στον Ε΄ τόμο της «ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΝΕΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ» σελίδες 177-193 με τον τίτλο:
Το παρακράτος απαντά: Θάνατος στο Λαμπράκη!
Δεν καταλογίζει καμία ευθύνη στον Καραμανλή. Η μόνη άξια προσοχής αναφορά στην εξιστόρηση της όλης υπόθεσης, είναι η πιο κάτω, την οποία παραθέτω αυτούσια:
Η κυβέρνηση θορυβείται
Το άγγελμα του βαρύτατου τραυματισμού του Λαμπράκη έπεσε σαν βόμβα στην Αθήνα. Το έγκλημα, οργανωμένο από την ανακτορική καμαρίλλα και το παρακράτος που δρούσε μέσα στον παρακρατικό μηχανισμό, αιφνιδίασε πρώτο τον πρωθυπουργό, ο οποίος εξοργισμένος κραύγασε όταν το πληροφορήθηκε:
- Επιτέλους, ποιος κυβερνάει αυτό τον τόπο;
Ο πρωθυπουργικός υπαινιγμός κατά των μηχανορραφιών του στέμματος μέσω του παρακράτους ήταν απολύτως σαφής. Η ΕΔΑ κατήγγειλε ευθέως τους παρακρατικούς, τα κυβερνητικά όργανα και τα όργανα ασφαλείας ως πρωτεργάτες του εγκλήματος, ενώ η Ένωσις Κέντρου, με το στόμα του αρχηγού της Γ. Παπανδρέου απέδιδε την ηθική αυτουργία της δολοφονίας στον αρχηγό της ΕΡΕ.

Σ.Σ. Ο Τάσος Βουρνάς χαρακτηρίζει έγκλημα τη δολοφονία Λαμπράκη και επιρρίπτει ευθύνες στην ανακτορική καμαρίλλα κ.λ.π.. Καμία μομφή σε βάρος του Κ. Καραμανλή